jueves, 13 de septiembre de 2012

CUANDO EL DEPORTE PUEDE SER UN PROBLEMA (I)

Hace unos días fui a un programa de radio para hablar de psicología del deporte (IB3 fa ciència   http://ib3tv.com/carta?id=10cf9c4d-69c6-41aa-837d-5da22005bdd2&type=RADIO), invitado por Pau Martínez, a la que le agradezco el buen rato que pasamos y las delicatssen de después. Durante el programa salió el tema de hasta que punto, deportistas aficionados o amateurs dedican mucho tiempo y esfuerzos a un deporte, sacrificando otros aspectos de su vida, y si la práctica deportiva puede producir adicción.

No es mi intención exponer datos sobre estudios a favor y en contra, o sobre reacciones hormonales, mecanismos neuronales ni el papel de los neurotransmisores en el deporte. Lo que voy a intentar en estas líneas y en posts siguientes es ofrecer un punto de vista diferente a nivel psicólogico que el que pueda tener el deportista. El tema es complicado por eso lo voy a dividir en varios posts, más extensos de lo normal.

Lo primero que quiero decir es que a mí me gusta el deporte, practico ciclismo, running y algo de natación, y me gusta hacer mis salidas largas, y soy consciente que cuando uno más en forma está más le apetece hacer deporte. Ésto no es malo, al contrario, considero que el deporte debería formar parte de la vida de todas las personas, pero solamente formar parte, no ser lo único en su vida. Cuando digo esto no hablo de deportistas  profesionales ni de gente que ha hecho del deporte su sustento económico (entrenadores, monitores de gimnasio, trabajadores de empresas deportivas,...), me refiero a gente para quien el deporte no es su principal actividad laboral. 

Sé, por propia experiencia, que cuando una persona practica deporte y va aumentando su rendimiento, dentro de ella se va creando un sentimiento que desconocía, un sentimiento que podríamos definirlo como: "esto es genial, me hace sentir como si fuese capaz de conseguir lo que me proponga"; y que nos impulsa a salir a entrenar cada día, a correr más km cada vez, a probar nuevas disciplinas, a interesarme por el material, a apuntarme a competiciones, aprender cosas nuevas sobre fisiología, entrenamientos, rutas, técnicas,.... Y en las competiciones se produce otro fenómeno, ya que si en alguna de ellas obtenemos un buen resultado, nuestras ganas de hacer deporte se multiplican, ya no hay pereza, ni cansancio, estamos en racha, estamos inmersos en una sensación de felicidad que nos impulsa cada vez más, sin darnos cuenta el deporte ya no es algo que nos gusta, es algo que necesitamos. Necesitamos ir a entrenar, es más, tenemos la obligación de ir a entrenar, porque si no lo hacemos no vamos a rendir en la competición, o lo que es peor, nos abandonará esta sensación de bienestar (eso creemos). Además si no practicamos deporte estamos tenso, enfadados, irritables, preocupados; lo demás va perdiendo importancia frente al deporte, busco cualquier hora para salir a entrenar (de madrugada, de noche, sin comer,...), lo organizo todo en función del deporte. Practicar deporte es lo que nos hace felices completamente y no hacerlo seria catastrófico (eso creemos). Pues esto amigos tiene pinta de adicción no?

El deporte es muy útil para superar determinados problemas físicos,  mejorar nuestras relaciones sociales,  tener una buena salud,  estar en forma,  desestresarnos,  afrontar momentos malos en la vida (depresiones),  conocer otros lugares,  mejorar nuestra autoestima y autoconcepto,  sentirnos mejor,... El deportista suele decir que vale mas ser adicto al deporte que a otra cosa, y que ahora se siente mucho mejor que hace unos años (he rejuvenecido, estoy hecho un chaval, me siento mejor que nunca,...). Sin embargo no nos damos cuenta que hacer deporte requiere esuferzo, tiempo, sacrificio, descanso, buena alimentación,...; y todo ello puede generar problemas en otros ámbitos de nuestra vida (familia, amigos, trabajo, estudios, salud,...). 

Cada persona es diferente y hay factores que facilitan compaginar la práctica deportiva (se verá en los próximos posts).   Peros si un día, sin saber cómo, nos damos cuenta que muchas de las discusiones, conflictos, preocupaciones o dificultades que tenemos en el día a día con nuestra pareja, familia, hijos, amigos, trabajo, estudios,...;tienen al deporte como eje central, hay que estar alerta y ver que está pasando.
Un deportista amateur nunca debe olvidar que el deporte es un hobbie, no tiene que ser una obligación o necesidad, y mucho menos convertirse en una adicción. El problema es que cuando se llega a una situación que una persona tiene que escoger entre trabajo o deporte, familia o deporte, amigos o deporte, hijos o deporte,...; la persona que ha adoptado un esquema mental basado en que el deporte es lo más importante de su vida (aunque no sea su profesión) se encuentra ante una decisión difícil, y que se ve como un todo o nada, blanco o negro, si o no.Y aquí es donde se puede trabajar.

Se pueden revisar las motivaciones del deporte, reducir o replantar horas, ver que realmente es prioritario para mi vida, mi situación familiar, mi situación laboral,...; no se trata de elegir una cosa y perder otra, sino de compaginar los aspectos positivos de todas ellas. Si una persona solamente obtiene un refuerzo positivo o recompensa cuando práctica deporte es un problema porque solamente tiene un ámbito que le proporciona satisfacción. En cambio si uno se siente bien haciendo deporte (aunque le gustaría hacer más), se lo pasa bien con sus hijos, esta bien con su pareja, con sus amigos, el trabajo que tiene le gusta,...; hay muchas más situaciones en las que o obtener refuerzos positivos y esto permitirá en el futuro superar las adversidades que puedan venir en un ámbito de mi vida.

En conclusión, el deporte es muy recomendable la salud fisico-mental de una persona, pero puede producir situaciones adictivas, generando problemas en ámbitos de nuestra vida donde antes no los había. No se trata de elegir una cosa u otra sino de saber compaginar las virtudes de todos los aspectos de mi vida, y de disfrutar con todas ellas. Ser adictos al deporte no es bueno, ninguna adicción lo es. Uno decide practicar deporte para sentirse bien, lo que no debe pasar es que el deporte decida que debemos hacer con nuestra vida, porque en ese momento ya no somos dueños de nuestro bienestar.

Saludos y deporte, pero con cabeza.

5 comentarios:

  1. Hola Toni, soy pau Martinez. Estoy encantada de que saques este tema en tu blog, y de que le vayas a dedicar varias semanas. Quisiera recacar una gran frase entre lo que ahs escrito:"Si una persona solamente obtiene un refuerzo positivo o recompensa cuando práctica deporte es un problema porque solamente tiene un ámbito que le proporciona satisfacción.". Invito a los deportistas a opinar en este blog,por favor.

    ResponderEliminar
  2. Resulta muy fácil cruzar la linea y muy difícil es el darse cuenta de que la has cruzado.
    Por suerte, los que hemos comenzado a practicar deporte con una cierta edad, tenemos un "poquet més de seny" y muchos amigos (deportistas la mayoría) que nos advierten y nos hacen ver cuando nos salta una alarma.
    Admito que he cruzado la linea y he trabajado mucho para regresar al primer bando. Lo que si es cierto, es que no se puede bajar la guardia en este terreno.
    Creo que se podrían escribir muchos y muchos folios sobre ello.
    Yo digo: deporte si, pero con cabeza !!!!
    José Mª Natta (uffffff.com)

    ResponderEliminar
  3. Hola Toni soy Fran,me parece interesantisimo este tema , creo que es un aspecto que todos los que practicamos deporte deberiamos tener en cuenta, como se dice aquí,la línea entre una cosa y otra es !tan delgada! que en algún momento todos las cruzamos. Lo importante creo yo es volver a recuperar el controld e tu vida, en mi caso me encanta correr y en muchas ocasiones me he planteado si era ya una obsesión, adicción,creo que es importante sentirse bien, ser una persona íntegra pero en todos los aspectos de la misma. Me encanta superar retos deportivos me proporciona bienestar , pero aun más lo hace pasar tiempo con mi mujer,estudiar fisioterapia o mi trabajo, un saludo a todos!

    ResponderEliminar
  4. Gracias a los tres por los comentarios, y por hacerlo en el blog. Esta semana pondré la segunda parte. Voy con retraso pero es lo que pasa cuando una pequeña persona okupa tu casa un día y "amenaza" con quedarse toda su vida.
    Saludos

    ResponderEliminar
  5. molt bones reflexions. acab de descubrir aquest blog i el trob diferent a tots els blogs d'esport (incluit el meu) que sol visitar. En el meu cas, fa 3 anys que practic triatló i a mida que he anat obtenint resultats positius, m'he anat enganxant cada vegada més. Arriba un moment en que si te sents més valorat esportivament que laboralment, pots centrar totes les teves energies, temps i diners en l'esport oblidant que realment no es més que una afició (que ens omple molt, això si)

    ResponderEliminar